Czosnek - właściwości magiczne i lecznicze

To przyprawa i zioło o właściwościach leczniczych. Przez wieki spierano się, czy czosnek pomaga, czy szkodzi.

Czosnek jest przyprawą i ziołem leczniczym.

Czosnek pospolity jest uprawiany w polskich ogrodach od wieków. Współczesna nauka potwierdziła, że czosnek zawiera siarkę i witaminy, m.in. C oraz z grupy B. Są w nim także substancje o właściwościach bakteriobójczych oraz wirusobójczych. Obniża cholesterol i gorączkę.

Nie dla każdego

Nie każdy może i powinien czosnek jeść. Zdarzają się np. uczulenia na czosnek. Nie jest też zalecany m.in. przy chorobach żołądka.

W książce “Apteka zielarska” z 1750 roku można przeczytać:

„Lekarze się o czosnku cnotach nie zgadzają

Jedno go zdrowym sądzą, drudzy odradzają

Galen mowi, że dobry jest dla Flegmatykow

Ale bardzo niezdrowy dla wszech Cholerokow

Asilep go wychwala y enkomizuie

Że żołądkowi sprzyja, twarz koloryzuie.

Świadczy y to, że (gładką jako dłoń łysinę

Gdy natrzesz sokiem czosnku) poprawisz czuprynę”

Jedni lekarze zalecali czosnek na porost włosów. Inni ostrzegali:„Kto go często jada, temu wszy mnoży” (cytat z „Ogrodu zdrowia”, jednej z podstawowych książek lekarzy z XV/XVI wieku).

Szymon Syreniusz, słynny lekarz i botanik, w swoim „Zielniku”, który ukazał się w 1613 roku, pisał, że czosnek cholerkom sprowadza „trąd na twarzy”. Jego jedzenie może być przyczyną apopleksji, zapalenia mózgu, a nawet szaleństwa.

Przez kolejne wieki lekarze uważali, że czosnek szkodzi na wzrok, podobnie jak soczewica, pory, cebula, pieprz, wiatr, płacz, dym i zbytek.

Na różne dolegliwości

Lista chorób i przypadłości, na które czosnek stosowano, była i jest długa. To przede wszystkim przeziębienie, kaszel, gorączka.

Jadano czosnek rano, by chronił cały dzień przed ukąszeniami „jadowitych bestyj”.

„Na kaszle suche, dychawice”, a także głos mocny czosnek był zalecany w książce „Wybór roślin krajowych dla okazania skutków lekarskich ku użytkowi domowemu” J.Dziarkowskiego z 1806 roku.

Czosnek przez wieki stosowano jako lek na „morzenie robaków” u dzieci. Problem w tym, że - tak jak obecnie - dzieci nie chciały go jeść.

Smażono więc czosnek na maśle, dodawano do miodu i mleka, robiono z nim ocet.

Małym dzieciom robiono okłady z czosnku na brzuch.

Używano też czosnku do kadzenia na „niezdrowe powietrze”.

Czosnek pomaga zwalczać przeziębienie i kaszel w chłodne dni.

Czosnek na wściekliznę

Od co najmniej XVI wieku aż do końca XIX wieku wielu lekarzy leczyło czosnkiem wściekliznę.

Pod koniec XIX wieku terapia czosnkowa na wściekliznę była lansowana m.in. we Francji i Portugalii:

„Z początku mało wiary dawano temu spostrzeżeniu, obecnie jednak, coraz większą uwagę lekarze doń przywiązują” - pisał „Ogrodnik Polski” w 1883 roku. Warto wiedzieć: szczepionka na wściekliznę została wynaleziona w 1885 roku.

Terapia czosnkowa polegała na tym, że rany po ukąszeniach przez wściekłe zwierzętach przemywano wodą. Następnie nacierano je sproszkowanym czosnkiem. Chory musiał także pić mocny wywar z czosnku przez 8-9 dni, a potem jeść potrawy z czosnkiem.

Mniej ostry w smaku

Dziś cenimy czosnek ostry w smaku, o silnym zapachu. Dawniej bardziej poszukiwany był czosnek łagodny.

Już 500 lat temu uważano, że czosnek „wyhodowany 5 razy z nasion staje się jadowity”. Aby był bardziej słodki, na bogatych dworach sadzono go z pestkami oliwek.

To co jest brane za nasiona czosnku, to cebulki powietrzne. W pierwszym roku uprawy rosną tylko w jeden, duży, okrągły ząbek.

 W XVIII wieku uprawiano dwa rodzaje czosnku, o czym napisał ks. Krzysztof Kluk w słynnej książce “O roślinach, ich trzymaniu, rozmnożeniu i zażyciu” z 1777 roku.

Za jego czasów w ogrodach uprawiano dwa rodzaje czosnku:

• Czosnek, nazywany również Knoblauch (z języka niemieckiego) - delikatniejszy, który na zimę wykopywano i sadzono wiosną;
• Rokambuł, zwany też Schlangen-knoblauch (z języka niemieckiego), który był bardziej odporny, sadzony przed zimą, ale ostrzejszy w smaku.

Piotr Crescentyna w „Księgach o gospodarstwie” z 1549 roku zanotował, że czosnek „Sadzony o nowiu, a zbierany w ostatniej kwadrze nie ma smrodliwej woni”.

Jeśli czosnek i tak był ostry, gotowano go 2-3 razy. Ponoć nie tracił wartości leczniczych.

Nie tylko lek i przyprawa

Czosnek przez wieki miał też inne zastosowania. Chronił przed złymi mocami.

Czosnkiem nacierano ściany spichlerzy i szufle do zboża, aby wyginęły wołki zbożowe (szkodniki zboża).

Zawieszony na drzewach miał zabezpieczać owoce przed ptakami.

A gdy ktoś chciał oswoić wiewiórkę lub łasicę, dawał im najpierw czosnek.😎