Arcydzięgiel litwor – kiedy i jak siać

To świetne zioło na domowe likiery i cukierki. W uprawie arcydzięgiel litwor najwięcej kłopotów sprawia w siewie. Starsze rośliny są niewymagające.

Arcydzięgiel litwor (Angelica archangelica) jako zioło miało kiedyś lepszą renomę niż dziś np. pokrzywa czy czosnek. Dlaczego? Stosowano je „na wszystko”, także profilaktycznie, m.in. na niestrawność, reumatyzm, nerwobóle, choroby kobiece. Panowie dodawali arcydzięgiel litwor nawet do tabaki, bo miał pomagać również w chorobach płuc. Korzeń arcydzięgla noszono w woreczkach na piersiach, by chronił od czarów.

Arcydzięgiel litwor jest doskonałym ziołem np. na likiery.

Obecnie arcydzięgiel litwor jest rzadki w ogrodach. Jada się głównie jego ogonki liściowe, jako cukierki oraz wykwintny dodatek do deserów i ciast. Korzenie i ziele są składnikiem domowych likierów. 

Wyglądem i rozmiarami arcydzięgiel litwor przypomina lubczyk ogrodowy. Ma jednak inny zapach – jest mocny, przyjemny, słodki (bywa składnikiem perfum).

Arcydzięgiel litwor nie jest trudny w uprawie. Najwięcej problemów sprawia jego siew. Potem rośnie bujnie i zdrowo, pod warunkiem, że ma dobrą ziemię. W ogrodzie wystarczy mieć jeden arcydzięgiel litwor, który dostarczy pachnących liści, pędów i korzeni na domowe specjały.

Liście arcydzięgla można jeść m.in. w sałatkach. Mają właściwości lecznicze.

Termin siewu

Arcydzięgiel litwor sieje się w kwietniu lub w lipcu i sierpniu na rozsadniku albo od razu do gruntu. Jeśli nasiona arcydzięgla kupi się jesienią, lepiej nie czekać aż do wiosny i posiać je nawet we wrześniu czy październiku od razu do gruntu. Nasiona arcydzięgla litwor szybko tracą zdolność kiełkowania w mieszkaniu. Do wiosny w domu mogą po prostu nie przetrwać żywe. Nie jest to wina producenta nasion. Po prostu ten typ tak ma. Nasionom szkodzi i suche powietrze w mieszkaniu, i zbyt wilgotne.

Siew wiosną bywa też zawodny z innego powodu. Nasiona arcydzięgla litwor wymagają stratyfikacji, czy przechłodzenia przed siewem. Dlatego przed wiosennym siewem warto nasiona włożyć na 2-3 tygodnie do lodówki (gdy wiosna jest chłodna, czasami udaje się i bez tego zabiegu).
Rozsadę arcydzięgla sadzi się na miejsca stałe, gdy młode rośliny mają po 2-3 liście właściwe.

Kwiaty arcydzięgla litwor w maju.

Ziemia

Arcydziegiel litwor lubi żyzną, lekko wilgotną ziemię.

Głębokość siewu

Nasion arcydzięgla nie wolno siać głęboko, bo nie wzejdą. Wystarczy je lekko przyklepać dłonią lub oprószyć ziemią.

Rozstaw nasion

Arcydzięgiel litwor ma duże nasiona. Można je siać rzutowo lub punktowo. Pomiędzy nasionami powinno być 2-3 cm odstępu. Łatwiej będzie potem przesadzać siewki. Na miejsca stałe arcydzięgiel sadzi się co 70-100 cm (to duża roślina osiągająca około 150 cm wysokości i do 100 cm szerokości).

Arcydzięgiel litwor ma duże nasiona. Bardzo szybko tracą zdolność kiełkowania. Po roku, jeśli wykiełkują, to cud. Trzeba siać nasiona jak najbardziej świeże i najlepiej ich nie przechowywać zimą w domu.

Kiełkowanie

Arcydzięgiel litwor kiełkuje po 7-10 dniach (jeśli nasiona były wcześniej przechłodzone). Do kiełkowania wystarcza mu około 10 stopni Celsjusza.

Podczas kiełkowania arcydzięgiel litwor musi mieć delikatnie wilgotną ziemię oraz słońce lub lekki półcień. Bez dostępu światła nasiona nie kiełkują.

Nigdy nie wschodzą wszystkie nasiona. Jeśli wzejdzie połowa nasion arcydzięgla, to taki wynik jest świetny.

Gdzie sadzić

Arcydzięgiel litwor zajmuje dużo miejsca. Na jedną roślinę trzeba przeznaczyć około metra powierzchni. To może być ogródek ziołowy, warzywnik, ale też rabata kwiatowa.

Stanowisko

Najlepszy jest półcień. Idealne są stanowiska blisko wody, np. strumyka, oczka wodnego, studni.

Arcydzięgiel litwor lubi stanowiska nad oczkami wodnymi.

Mrozoodporność

Bardzo dobra. Arcydzięgiel litwor to jarzyna jadana m.in. na Islandii i Grenlandii. Zimuje pod ziemią.

Warto wiedzieć

• Inne nazwy arcydzięgla litwor: arcydzięgiel lekarski, angelika, archanielska, archangielski korzeń, angielski korzeń, dzięgiel lekarski, dzięgiel litwor, dzięgiel wielki, litwor.

• Anielską nazwę łacińską arcydzięgla litwor, czyli Angelica archangelica, wiąże się z początkiem jego kwitnienia, które przypada zwykle na 8 maja. Tego dnia w V wieku Archanioł Michał miał się objawić św. Wawrzyńcowi. Inna legenda mówi, że to Archanioł Rafał miał objawić we śnie mnichowi, jak przy pomocy arcydzięgla litwor ratować ludzi przed zarazą. Archanioł Rafał jest patronem m.in. aptekarzy.

Więcej o uprawie arcydzięgla litwor na portalu Niepodlewam CZYTAJ TUTAJ