Dziki bez czarny i bez hebd – jak rozróżnić

Są mylone, bo mają bardzo podobne kwiaty, owoce, liście, a nawet zapach. Dziki bez czarny zbiera się na lecznicze nalewki i syropy. Bez hebd zaś nie nadaje się w ogóle do jedzenia.

Dziki bez czarny (Sambucus nigra) oraz bez hebd (Sambucus ebulus) są bardzo do siebie podobne. Obie rośliny mają właściwości trujące. Zawierają m.in. glikozydy cyjanowodorowe.

Dziki bez czarny jest składnikiem m.in. nalewek, syropów, soków o działaniu leczniczym. Podczas zbierania kwiatów i owoców łatwo go pomylić z bzem hebd. 

Jednak dziki bez czarny jest trujący tylko po zjedzeniu większej ilości kwiatów i jagód (zwłaszcza niedojrzałych) lub wypiciu dużej dawki soku. Ma działanie m.in. przeczyszczające. Objawem zatrucia są dolegliwości żołądkowe, biegunka, wymioty, a także dreszcze. Jednocześnie owoce dzikiego bzu czarnego mają właściwości lecznicze. W domowych nalewkach i syropach stosowane są np. podczas gorączki i przeziębienia.

Z dzikiego czarnego bzu można przygotować gnojówkę roślinną. Odstrasza krety i nornice, działa jako naturalny nawóz oraz przyśpiesza kompostowanie. Więcej w e-booku Niepodlewam, Gnojówki Roślinne 14 Łatwych Przepisów

Bez hebd zawiera glikozydy cyjanowodorowe podobnie jak dziki bez czarny, ale działa mocniej. Już po zjedzeniu mniejszej dawki można się zatruć. Do objawów zatrucia, jak po zjedzeniu dużej ilości dzikiego bzu czarnego, dochodzą jeszcze m.in. ból i zawroty głowy, problemy z krążeniem, utrata przytomności.

Dlatego zbierając kwiaty czy owoce dzikiego bzu czarnego do jedzenia trzeba uważać, by nie nazrywać bzu hebd. Moim zdaniem dzieciom (bardzo szybko się odwadniają, gdy poda się zbyt dużą dawkę) w ogóle nie powinno się podawać domowych syropów, herbatek, soków z dzikiego bzu czarnego (tym bardziej, że łatwo go pomylić z bzem hebd). Bezpieczniej jest kupić syrop z dzikiego bzu czarnego w aptece.

Dziki bez czarny i bez hebd – różnice

Kwiaty

Dziki bez czarny ma kwiaty w jednolitym, białym kolorze, czasem w odcieniu kremowym. Bez hebd zaś ma też kwiaty białe lecz końce ich pręcików są zawsze ciemne (od różu po szarość).

Zapach kwiatów dzikiego bzu czarnego i bzu hebd jest bardzo podobny, trudny do odróżnienia.

Kwiaty dzikiego bzu czarnego są białe.

Kwiaty bzu hebd też są białe, ale mają charakterystyczne, ciemne końcówki pręcików.

Owoce

Są bardzo podobne i wyglądają jak czarne jagody zebrane w baldachy. Dojrzewają w tym samym czasie.

Dziki bez czarny ma zwykle baldachy z owocami zwisające, a bez hebd – wzniesione. Jednak na obu krzewach są także baldachy skierowane… w bok. Dlatego tą cechą przy zbiorze owoców lepiej się nie sugerować.

W okresie zbioru owoców bez hebd często kwitnie jeszcze raz, czyli ma jednocześnie owoce oraz kwiaty. I właśnie po kwiatach (mają ciemne końcówki pręcików) łatwiej rozpoznać bez hebd niż po wyglądzie owoców.

Owoce dzikiego bzu czarnego często zwisają w dół, ale nie zawsze.

Owoce bzu hebd często są skierowane do góry lecz też nie zawsze.

Liście

Kształt i wielkość liści dzikiego bzu czarnego oraz bzu hebd są podobne. Pierwsze odczucie, gdy spojrzy się na dziki bez czarny to masa zielonych, zdrowych, szerokich liści. Gdy zaś spojrzy się na bez hebd, liście są jak „skurczone”, w jaśniejszym odcieniu zieleni. Ma się wrażenie, że z tym bzem jest coś nie tak. Lepiej owoców wtedy nie zrywać.

Liście dzikiego bzu czarnego.

Liście bzu hebd.

Wysokość

Dziki bez czarny dorasta do około 8 m wysokości. To duży krzak lub drzewo. Bez hebd zaś jest zawsze niski – zwykle ma 1-2 m wysokości.
To oznacza, że najbezpieczniej zbierać owoce z dużych bzów, bo to są dzikie bzy czarne, a nie bzy hebd.

Krzak mały może się okazać albo dzikim bzem czarnym, albo bzem hebd. Dziki bez czarny wcześnie bowiem zaczyna owocować, gdy jest jeszcze mały.

Dziki bez czarny osiąga większe rozmiary niż bez hebd. Może być nawet drzewem.

Bez hebd ma zwykle 1-2 m wysokości.

Zapach 

Dziki bez czarny i bez hebd mają charakterystyczny, mocny zapach, który jedni lubią, inni nie znoszą. Pachną całe rośliny, w tym drewno, liście, kwiaty, owoce. Ogólnie przyjmuje się, że bez hebd pachnie mocniej. Jednak moim zdaniem to wrażenie indywidualne. Lepiej na nim nie polegać przy odróżnianiu dzikiego bzu czarnego od bzu hebd.

Warto wiedzieć

Z trującymi roślinami trzeba postępować jak z grzybami. Jeżeli ma się jakiekolwiek wątpliwości, nie wolno ich jeść. W ogrodach, gdzie bawią się dzieci, nie należy sadzić ani dzikiego bzu czarnego, ani bzu hebd.