Translate

Pokrzywa – właściwości i ciekawostki

To roślina niezwykła. Robić z niej można lecznicze herbatki, nawóz, tkaniny. Dawniej uważano też, że ma właściwości magiczne. Miała chronić przed duchami i zapewniać powodzenie w miłości.

Pokrzywa to roślina rosnąca dziko. Zasiedla miedze, rumowiska, skraje lasów i łąk. W Polsce spotykane są głównie dwa jej gatunki: pokrzywa zwyczajna (osiągająca nawet ponad metr wysokości) oraz pokrzywa żegawka (dorastająca do około 50 cm). Rzadkością jest pokrzywa konopiolistna, którą dawniej uprawiano dla włókien na tkaniny (podobnie jak len). Ze względu na to, że pokrzywy parzą, mają opinię uciążliwego chwastu. Niesłusznie!

                                                              Pokrzywa zwyczajna


Przyjaciółka ogrodnika

Z pokrzywy zwyczajnej i pokrzywy żegawki – zanim zakwitną - robić można preparaty do nawożenia ogrodu, przyśpieszania kompostowania, regeneracji gleby oraz na szkodniki i choroby. Świeże liści i łodygi nadają się do ściółkowania drzewek i krzewów owocowych. Chronią glebę przed wysychaniem a przy okazji szybko się rozkładają i użyźniają glebę. Na pokrzywie rośliny rosną aż zbyt bujnie (ma dużo azotu), dlatego trzeba uważać, by nie przesadzić z ilością. Przykładowo, pomidory mają wtedy wspaniałe liście, ale owoców – mało.

Przeczytaj także: Pokrzywa – przepis na gnojówkę do nawożenia

                                                              Gnojówka z pokrzywy


Kosmetyk, lek, zioło

Pokrzywowe szampony i odżywki do włosów są do kupienia w każdej drogerii. Bo pokrzywa zawiera pozytywnie wpływa na fryzurę. Napar z pokrzywy do płukania włosów łatwo też zrobić własnoręcznie. Wystarczy liście świeże lub suszone zalać gorącą wodą. Taki napar nadaje się też do picia – na wzmocnienie.

W pokrzywie są witaminy, zwłaszcza A, C, B2 i K, a także m.in. garbniki, kwasy organiczne, białka, potas, żelazo, wapń. Od wieków jest używania w medycynie, np. chorobach dróg moczowych i wątroby. Surowcem zielarskim są liście i korzenie pokrzyw. W Polsce – już w wieku – pokrzywę uważano za afrodyzjak. W „Zielniku czarodziejskim” z 1893 roku Józef Rostafiński wspomina, że mikstura z korzeni pokrzywy i miodu była panaceum na miłość. Przy okazji cera stawała się gładka i cudna. Pokrzywy uważano też za lek przy niepłodności pań.

W XVIII wieku Józef Andrzej  Załuski zalecał w  książce „Apteka dla tych co iey, ani lekarza nie maią albo sposob konserwowania zdrowia, mianowicie dla tych spisana co lekarza nie maią”{:

Pokrzywa choć wzgardzona, ma dobre przymioty

Sen stracony przywraca, wstrzymuje wymioty

Nasienie zaś iey z miodem kolki mityguie

W wodzie pita, starzały kaszel wnet kuruie

W płucach zimno rozpędza, nabrzmiałości brzucha

Znosi, iest i wpodagrze, dobra z niei otucha”.

 

Pokarm dla zwierząt i ludzi

Czy jedliście kiedyś zupę z pokrzywy? Jest naprawdę smaczna. Obecnie takie danie serwowane jest nawet w restauracjach. Dawniej – w czasach biedy – pokrzywy ratowały przed anemią i szkorbutem.

W 1929 roku Jan Lentz w książce „Nie wyrzucaj odpadków” zachęcał do jedzenia młodych liści pokrzywy zwyczajnej zamiast szpinaku (żegawkę polecał raczej na kompost). Uważał, że pokrzywa jest lepszą paszą dla zwierząt niż siano, koniczyna i lucerna. Zalecał, aby kurom dawać pokrzywę pokrojoną świeżą lub suszoną, aby lepiej się niosły (po pół łyżeczki na kurę 1-2 razy w tygodniu). Tego samego zdania był ks. Jan Kluk – słynny polski botanik. Według niego, kury, które dostają pokrzywę do jedzenia, niosą jajka cały rok. Z moim obserwacji wynika też, że żółtka jaj od takich kur są ciemniejsze.

Od wieków nie zalecano dawano pokrzywy gęsiętom, bo ponoć im szkodzi. Czy to tylko przesąd? Nie wiem.

Przed II wojną światową w Niemczech istniał Związek Opiekunów Kultury Pokrzyw, co zanotował Jan Lentz we wspomnianej książce „Nie wyrzucaj odpadków” z 1929 roku. Ów związek propagował uprawę pokrzywy. Skupował też zarówno jej suche łodygi, jak i nasiona. Te ostatnie siano i dawano dla drobiu.

Niekoniecznie trzeba mieć kury, by pozwalać rosnąć pokrzywom gdzieś w kącie ogrodu. Na pokrzywie wychowują się też gąsienice motyla rusałka admirał.

                Kury, które dostają pokrzywę do jedzenia, znoszą jajka o ciemniejszych żółtkach.


Tkaniny z pokrzywy

Kiedyś przez przypadek kupiłam w sklepie z odzieżą używaną białą bluzkę z pokrzywy. Początkowo tego nie zauważyłam, bo wydawało mi się, że to bawełna. Informacje na metce przeczytałam dopiero wtedy, gdy okazało się, że tkanina jest jakaś nietypowa. Po prostu w tej bluzce nie było nigdy gorąco.

Tradycja tkania materiałów z pokrzywy ma wielowiekową tradycję. Najsłynniejsze koszule pokrzywowe są w baśni o sześciu braciach Braci Grimm, którzy zostali zaczarowani w łabędzie. Utkała je ich siostra, by mogli wrócić do ludzkich postaci. Być może Bracia Grimm znali stary przesąd, z co najmniej XVI wieku, że pokrzywa „Trzymana w ręku ze złocieniem zabezpiecza od strachów i widm”.

Z pokrzyw robiono również sieci rybackie oraz sita. Był też polski akcent, który mógł się przerodzić w biznes. W 1930 roku Witold Kraszewski otrzymał polski patent na otrzymywanie włókien m.in. z pokrzyw.

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...