Trujący cis a niegroźny jałowiec pospolity – jak odróżnić

Jałowiec pospolity, często używany jako przyprawa, bywa mylony z trującym cisem. Różnic między tymi roślinami jest sporo. O pomyłkę jednak dość łatwo, zwłaszcza gdy używa się gałązek do tradycyjnego wędzenia wędlin.

W ogrodach spotyka się trzy gatunki cisów: cis pospolity (Taxus baccata), cis pośredni (Taxus media) oraz cis japoński (Taxus cuspidata). Wszystkie są trujące. Po zjedzeniu cisu dochodzi m.in. do porażenia układu oddechowego i zaburzenia pracy serca. Jedyną nietrującą częścią cisów są czerwone osłonki owoców (ale nasiona – już tak).

Jałowiec pospolity (Juniperus communis) jest jadalny. Jego granatowych owoców używa się do przyprawiania mięsa i ryb czy robienia nalewek. Gałązki bywają wykorzystywane jako dodatek do wędzenia wędlin.

Cis pospolity, cis pośredni i cis japoński a jałowiec pospolity – różnice

Owoce
Cisy mają owoce czerwone, zaś jałowce uprawiane w Polsce - granatowe.

Zdarzają się jednak odmiany cisów, które nigdy nie wydają żadnych owoców. Zawsze są to bowiem egzemplarze męskie. Taką odmianą cisu pośredniego jest np. Profesor Gorczyński.

Istnieje też jałowiec, który ma owoce brązowoczerwone, ale nie uprawia się go w Polsce. To jałowiec fenicki (Juniperus phoenicea) występujący w rejonie Morza Śródziemnego.

Cisy (trujące) mają owoce czerwone.

Jałowiec pospolity (nietrujący) ma owoce granatowe.

Jałowiec fenicki ma czerwonawe owoce. To zarówno roślina lecznicza, jak i trująca. W niektórych krajach jego gałązek i owoców używa się np. do wędzenia mięsa i robienia alkoholi, ale w innych nie można go sprzedawać w sklepach ogrodniczych. W Polsce się go nie uprawia. 

Występowanie
Jałowce pospolite bardzo często rosną dziko w suchych lasach. Jednak zdarzają się w lasach (rzadko) także cisy.

Igły
Cisy mają igły miękkie, niekłujące i nieopadające na zimę. Jałowce pospolite kłują, ich igły także nie opadają na zimę.

Igły cisów są dłuższe i bardzie płaskie niż jałowców pospolitych. To przykład odmiany cisu pośredniego, która nigdy nie owocuje - Profesor Gorczyński (wszystkie egzemplarze są męskie).

Zapach
Cisy nie wyróżniają się zapachem. Jałowce zaś pachną bardzo charakterystycznie i mocno żywicą.

Wysokość
W zależności od odmiany, zarówno cisy, jak i jałowce pospolite mogą być niskie i wysokie, wąskie lub rozłożyste, zielone oraz o żółtym i srebrzystym zabarwieniu igieł. Dlatego wyglądem lepiej się nie sugerować.

Warto wiedzieć
Po granatowych owocach najłatwiej rozpoznać, że to jednak jałowiec a nie trujący cis. Problem w tym, że to może nie być… jałowiec pospolity.

W polskich ogrodach uprawia się bowiem także inne gatunki jałowców, które też mają granatowe owoce: 
* Jałowiec chiński (Juniperus chinensis)
* Jałowiec łuskowaty (Juniperus squamata)
* Jałowiec płożący (Junipers horizontalis)
* Jałowiec pośredni (Juniperus media)
* Jałowiec rozesłany (Juniperus procumbens)
* Jałowiec sabiński (Juniperus sabina)
* Jałowiec skalny (Juniperus scopulorum)
* Jałowiec wirginijski (Juniperus virginiana)

Trujące są owoce jałowców sabińskiego i prawdopodobnie pośredniego (to krzyżówka jałowców sabińskiego i chińskiego). Podobne są także niektóre objawy zatrucia (porażenie układu oddechowego).

Dlatego z jałowcami trzeba postępować jak z grzybami. Jeśli jest cień wątpliwości, nie używamy do jedzenia.