Budka do uprawy pieczarek – przepis z 1887 roku

Pieczarki można uprawiać w ogrodzie na różne sposoby. Jednak zawsze jest potrzebny nawóz koński. Pomysł na drewnianą budkę do pieczarek pochodzi z XIX wieku.

        Budka do uprawy pieczarek w ogrodzie - rysunek z „Ogrodnika Polskiego" z 1887 roku

Ciekawy opis uprawy pieczarek w budce drewnianej znalazłam w „Ogrodniku Polskim” z 1887 roku. Tak pieczarki uprawiał zimą Jan Bernard w swoim ogrodzie w Warszawie. Wówczas uprawa pieczarek była w Polsce rzadkością, nawet w cieplejszych porach roku. Pieczarki raczej jadało się we Francji lub Niemczech.

Budka do uprawy pieczarek zajmuje mniej więcej tyle miejsca, co mały tunel foliowy.

„Postawienie takiej budki nie pociąga za sobą wielu kosztów, przyjemności zaś i korzyści przynosi wiele; albowiem, gdy naprzykład w miesiącu styczniu i lutym  na dworze ziemia jest pokryta śniegiem, w owej budce znajdujemy grządki pokryte zupełnie bielutkiemi pieczarkami, które można zbierać dziennie kopami, a tem samym ciągnąć pewną korzyść” – pisał „Ogrodnik Polski” w 1887 roku.

W owym artykule wymiary zostały podane w calach i łokciach. Zamieniłam je na centymetry.😎

Jak uprawiać pieczarki w drewnianej budce

Krok 1

Wykopać dół głęboki na 180 cm w kształcie prostokąta o wymiarach 360 x 480 cm.

Krok 2

Boki budki wyłożyć deskami.

Krok 3

W podłożu osadzić drewniane słupy (na rysunku są oznaczone literą d). Umieszcza się je w podwójnych rzędach tak, by pomiędzy nimi powstały dwa przejścia (na rysunku oznaczone literą f) i stelaż na półki z pieczarkami. Konstrukcję wzmacnia się listwami.

Można też w budce ustawić mały piecyk, np. z cegieł, na wypadek dużych mrozów.

Krok 4

Półki – na których będą grzędy z pieczarkami - umieszcza się w trzech rzędach: po 3 sztuki po bokach i 4 sztuki pośrodku (w najwyższej części budki).

Każda półka jest zrobiona z listew (tyczek) ułożonych co 2,5 cm. Po bokach półki mają krawędzie z desek o wysokości około 15 cm, aby nie spadało z nich podłoże pieczarkowe.

Pomiędzy półkami (w pionie) powinno być po 60 cm odstępu. Wyjątkiem jest grządka na podłodze – do półki nad nią powinno być 75 cm.

Krok 5

Na podłodze budki też będą rosły pieczarki. Deskami wykańcza się tylko przejścia. Powinny być umieszczone na małym podwyższeniu, aby były trochę wyżej niż grządka na podłodze.

Krok 6

Budkę pokrywa się deskami. Z boku – od najwyższej części – trzeba zrobić drzwiczki. Budka nie ma żadnego okna.

Krok 7

Dach budki przykrywa się nawozem końskim, koniecznie ze słomą. W przepisie nie ma podanej grubości warstwy, ale na pewno jest gruba. Nawóz chroni wnętrze budki przed mrozem. Gdy skończy się sezon na pieczarki, częściowo się rozłoży. Można go wtedy wykorzystać do nawożenia ogrodu lub szklarni.

Krok 8

Podłoże pieczarkowe na grzędy też przygotowuje się z nawozu końskiego. Potrzeba go dużo.

Obornik koński najpierw trzeba usypać w stertę pod dachem, tak by nie padał na niego deszcz. Najlepiej, aby nie padały na niego również promienie słoneczne.

Trzy razy w tygodniu nawóz trzeba go przerzucić, by „znędzniał” i się za bardzo nie zagrzał. Kiedy nabierze sinego koloru, jest gotowy do ułożenia na grzędach.

Krok 9

Przerobiony nawóz koński ułożyć na półkach oraz dnie budki (na grubość 15 cm). Bardzo mocno ubić tak, aby po naciśnięciu ręką nie robiły się wklęsłości.

Krok 10

Na nawozie rozłożyć gniazdowo grzybnię pieczarek (można kupić w sklepach ogrodniczych).

Po 2 tygodniach przykryć gniazda grzybni lekką ziemią (na grubość 5 cm), np. inspektową, i dobrze uklepać. Po 4 tygodniach podlać letnią wodą (można do niej dodać trochę saletry).

Następnie podlewać od czasu do czasu (tylko gdy wierzch ziemi przeschnie).

Po 3 tygodniach podłoże staje się białawe od grzybni i zaczynają pojawiać się pieczarki.

Warto wiedzieć

• Pieczarki można też uprawiać w cieplejszych porach roku na grządkach w ogrodzie.

Przeczytaj: Uprawa pieczarek w ogrodzie – przepis z 1916 roku

• Macie ochotę na trufle? Ich uprawa w ogrodzie też jest możliwa, ale trudniejsza niż pieczarek.

Przeczytaj: Uprawa trufli w Polsce – sposób z 1904 roku

Zegar kwiatowy – jakie rośliny pokazują godziny

Kwiaty wielu roślin otwierają się tylko w określonych godzinach. Dawniej bez zegarka pozwalały określać czas. Taki kwiatowy czasomierz znany był jako zegar Flory.

                             Kwiaty dziwaczka jalapa otwierają się o godz. 16. Dlatego w krajach 

                                       anglosaskich jest nazywany kwiatem czwartej godziny. 

Dawniej zegarek ręczny był kosztownym rarytasem. Czas odmierzano najczęściej biciem zegara w dużym pokoju albo w dzwony kościelne, ewentualnie hejnałami z wież miejskich albo wschodami i zachodami słońca.😎

Jaka jest godzina, rozpoznawano kiedyś także na podstawie obserwacji otwierania się kwiatów. Co bardziej biegli ogrodnicy potrafili określić godzinę również na podstawie zamykania się kwiatków. Sztuka to – wbrew pozorom - niełatwa. Dlatego już przed 100 laty ogrodnicy układali tzw. zegary Flory.

Zegar Flory to był rodzaj spisu roślin z uwzględnieniem otwierania się i ewentualnie zamykania kwiatów. Na jego podstawie zakładano kwiatowe rabaty pokazujące czas. Dlaczego zegar Flory? Flora to rzymska bogini kwiatów i wiosny.

                            Lilie wodne (grzybienie białe) otwierają kwiaty o godz. 7. To zdjęcie 

                                                          zostało zrobione o godz. 6.41.

 

Poniższy spis roślin do zegara kwiatowego został przygotowany na podstawie obserwacji własnych, a także „Ogrodnika Polskiego” z 1888 roku oraz „Ogrodnika” z 1935 roku. Już na przełomie XIX i XX wieku ostrzegano, aby zawsze sprawdzać „ czy zegar słoneczny odpowiada urzędowemu”, a także by podróżujący „nie polegali zbytnio na zegarze kwiatowym, o ile chodzi o podróż koleją”.

Oczywiście kwiatowy zegar nie działa prawidłowo w pochmurne i deszczowe dni.😎

Niektóre rośliny, dawniej polecane do zegara Flory, są dziś mało znane. Są też takie, które stały się popularne, jak dziwaczek jalapa. Chodzi jak zegarek.😊

                                                      Sałata otwiera kwiaty o godz. 7.

Rośliny do kwiatowego zegara:

• Godz. 4-5 – Brodawnik różnoowockowy (Leontodon taraxacoides), Pępawa dachowa (Crepis tectorum)
• Godz. 5 – Liliowiec rdzawy (Hemerocallis fulva), Mak syberyjski (Papaver nudicaule)
• Godz. 5-6 – Mniszek pospolity (Leontodon taraxacum)
• Godz. 6 – Jastrzębiec pomarańczowy (Hieracium aurantiacum)
• Godz. 6-7 – Pępawa czerwona (Crepis rubra)
• Godz. 6-8 – Smagliczka kielichowata (Alyssum alyssoides)
• Godz. 7 – Lilia wodna (Nympahaea alba), Nagietek deszczowy (Calendula pluvialis), Sałata (Lectuca sativa)
• Godz. 8 – Jastrzębiec kosmaczek (Hieracium pilosella), Zwrotnica zwierciadło Wenery (Legousia speculum-veneris)
• Godz. 9 – Nagietek polny (Calendula arvensis)
• Godz. 10 – Lak pospolity (Cheiranthus cheiri)
• Godz. 11 – Mniszek górski (Taraxacum montanum)
• Godz. 12 – Przypołudnik trójkolorowy (Mesembryanthemum tricolor)
• Godz. 14 – Wrotycz baldachogroniasty (Pyrethrum corymbosum)
• Godz. 15 – Jastrzębiec czerwonawy (Hieracium rubrum)
• Godz. 16 – Dziwaczek jalapa (Mirabilis jalapa)
• Godz. 17 – Lepnica nocna (Silene noctiflora)

                                         Kwiaty mniszka pospolitego otwierają się między godz.5-6.

Dawne nazwy kwiatów pokojowych - ciekawostki

Żyworódka była kiedyś znana jako płodnolist, a zielistka jako zielibło. Niektóre dawne nazwy kwiatów pokojowych przetrwały, a o innych zapomniano. Oto niektóre z nich.

Nazwy kwiatów pokojowych, jakie są obecnie, dawniej bywały całkiem inne. Wymyślano je m.in. po to, by uniknąć trudnych do zapamiętania i napisania łacińskich nazw. Bo kto wie jak wygląda i zapamięta np. Bryophyllum? A to jest popularna żyworódka, którą w XIX wieku znano jako płodnolist.

Zielistka – dawniej zielibło

To bardzo popularna roślina doniczkowa od ponad 100 lat. W XIX wieku nie znano jej jako zielistki lecz zielibło, a w książkach ogrodniczych opisywano ją także Chlorophytum.

Zielistka - kiedyś zielibło

Gduła i wieprzowy chleb

Najdziwniejsze nazwy miał dawniej cyklamen. Do dziś wiele osób mówi na niego gduła. Ta nazwa była popularna już w XIX wieku. Bardzo starą nazwą jest też wieprzowy chleb. Obie chyba jednak nie za bardzo się podobały ogrodnikom… Dlatego nie ma się co dziwić, że na przełomie XIX i XX wieku pojawiła się nazwa fiołek alpejski, która jest używana chyba równie często jak cyklamen.

                                            Cyklamen - dawniej gduła lub wieprzowy chleb

Jak nazywano palmy?

Kiedyś palmy były bardzo modne. Na przełomie XIX i XX wieku były w każdym salonie. Ale kto by spamiętał ich skomplikowane nazwy! Dlatego kariota była znana jako parzęsla, chamareops – palmiczka i karłatka, zaś areka – żuwipalma.

          Palma chamareops - jej dawne nazwy to palmiczka i karłatka, która się przyjęła aż do dziś.

Zapamiętywalne nazwy kaktusów

Kaktusy mają zwykle tak trudne nazwy – pochodzące z łaciny – że mało kto jest w stanie je zapamiętać. Podobnie z poprawnym napisaniem.😨 Kilka ciekawych, polskich nazw jest w książce „Kwiaty naszych mieszkań” Edmunda Jankowskiego z 1880 roku.

I tak: Mamillaria to wymion, Melocactus – jeżemelon, Epiphyllum – berwiono. W tej samej książce pojawia się też sukulent ripsalis jako wiszelina. Dziś znany bardziej jako patyczak.

                                           Kaktus mamillaria - kiedyś znany jako wymion.

Achimenes, czyli ognipłoń

Nazwa ognipłoń jest dziś zapomniana. Tak w XIX wieku mówiono o achimenesie. Wówczas był to bardzo popularny kwiat doniczkowy.

Mam nadzieję, że moda na achimenesy wróci. Są bardzo łatwe w uprawie i ślicznie kwitną.

Przeczytaj także: Achimenes – jak uprawiać

                                                        Achimenes - dawniej ognipłoń

Mimulus jako figlarz

Aż trudno uwierzyć, że kiedyś figlarze, czyli mimulusy, były prawie w każdym domu. Znano je także jako figlarki. Dziś są sprzedawane pod nazwami mimulusy oraz kropliki i… mało kto je zna. Dlaczego były figlarzami? Być może z powodu wesołych kolorów kwiatów.

                                       Mimulus - dawniej nazywany figlarkiem lub figlarzem

Cantedeskia etiopska – dawniej bielikrasa

Ten egzotyczny kwiat z Afryki dziś można zobaczyć najczęściej w bukietach ślubnych. Dawniej cantedeskia etiopska była częściej uprawiana w mieszkaniach niż obecnie. Znano ją pod nazwami bielikrasa lub calla. Ta pierwsza nawiązuje do urody jej kwiatów.

Przeczytaj także: Cantedeskia etiopska – uprawa, rozmnażanie, cięcie

                                    Cantedeskia etiopska - kiedyś znana jako calla i bielikrasa

Oto inne przykłady starych nazw kwiatów pokojowych:

• Araukaria – igława
• Ardizja - osmuglina
• Aspidistra - przestrojna
• Asplenium - śledzionka
• Eszeweria - dziwło
• Eszynantus – wstydliwy kwiat
• Fatsja - dzięgława
• Gloksynia – gloxinia, marcinka
• Kaladium – popłun
• Lipka pokojowa (lipka afrykańska) – sparmania, sturzec
• Pandan - pochutnik

Przeczytaj także: Kwiaty pokojowe retro – co było modne 100 lat temu oraz Dawne nazwy kwiatów balkonowych - ciekawostki