Uprawa chleba świętojańskiego

Wyhodowanie chleba świętojańskiego z nasiona jest dość łatwe. To niewybredna roślina, łatwa w uprawie. Problemy pojawiają się po kilku latach, gdy dorasta w domu do sufitu. Wytrzymuje lekkie mrozy.

Szarańczyn strąkowy, czyli chleb świętojański (Ceratonia siliqua)

Prawidłowa nazwa chleba świętojańskiego to szarańczyn strąkowy. Bardziej jest jednak znana ta pierwsza. Po pierwsze – łatwiej ją zapamiętać. Po drugie – ma ciekawą historię. Ponoć nasionami chleba świętojańskiego miał się żywić św. Jan Chrzciciel, gdy wiódł życie pustelnika.

Chleb świętojański to roślina o minimalnych wymaganiach, rosnąca tam, gdzie nic innego nie urośnie. Dlatego bardzo interesują się nią naukowcy, bo jej nasiona pozwalają przetrwać ludziom i zwierzętom ekstremalne warunki.

Znosi zasolenie gleby, suszę i prażące słońce. W biednych krajach ratuje od głodu ludzi i zwierzęta. Chleb świętojański można uprawiać w Polsce tylko w domach, szklarniach, oranżeriach, bo wytrzymuje jedynie lekki mróz. Niestety, własnych nasion bardzo trudno się doczekać.

Inne nazwy

Alagarrobo, Chleb św. Jana, Drzewo karbowe, Drzewo Świętojańskie, Drzewo św. Jana, Garrofa, Karob, Rożkowiec strąkowy

Wysokość

W naturze to wysokie drzewo do 18 m. W donicach osiąga 2-4 m. Możliwa jest uprawa w stylu bonsai.

Gdy chleb świętojański osiąga w donicy zbyt duże rozmiary, można go przyciąć. 

Kwitnienie

Kwiaty są niepozorne. Rośliny mają z reguły tylko kwiaty męskie albo tylko żeńskie. Rzadko zdarzają się odmiany, które wydają zarówno kwiaty żeńskie, jak i męskie. Dlatego, nawet jeśli chleb świętojański zakwitnie w donicy, i tak raczej nie zawiąże strąków. Bo należy mieć przynajmniej dwie rośliny: żeńską i męską.

Zapach

Kwiaty męskie wydzielają dość nieprzyjemny zapach.

Owoce

To strąki o długości 10-30 cm. W każdym jest po 4-18 nasion. Wszystkie nasiona są identyczne – mają tę samą wagę oraz wielkość. Dlatego już setki lat temu używano ich jako odważników do ważenia szlachetnych kamieni, złota, srebra. Do dziś używa się jednostki wagi „karat”, która pochodzi od arabskiej nazwy chleba świętojańskiego.

Zastosowanie

* Roślina ozdobna, polecana przede wszystkim do oranżerii i szklarni.  Dobrze rośnie w wysokich pokojach z dużymi oknami od południa oraz oranżeriach i szklarniach.

* Do jedzenia – nasiona chleba świętojańskiego są wyjątkowo pożywne. Zawierają dużo białka, ale też cukry i tłuszcze. Dlatego to roślina często uprawiana w biednych krajach afrykańskich, gdzie mięso jest rarytasem. Nasiona przerabia się m.in. na mąkę. Są także namiastką jajek.

*Pasza dla zwierząt – tam, gdzie nie urośnie nic innego, będzie rósł chleb świętojański. Z tego powodu tę roślinę bardzo dokładnie badają naukowcy pod kątem przydatności na paszę. Okazuje się, że najlepiej rosną na niej króliki, a następnie kozy, owoce, konie.

* W kosmetyce – nasiona chleba świętojańskiego robią karierę jako naturalny preparat nawilżający cerę.

* Do leczenia – jako specyfik na biegunki i zapalenie jelit.

W tradycyjnej medycynie leki przygotowuje się m.in. z kory chleba świętojańskiego.

Gleba

Lekka, najlepiej piaszczysta z domieszką gliny. Toleruje szeroki odczyn pH – od 6,2 do aż 8,6, czyli od ziemi kwaśnej do bardzo zasadowej.

Nawożenie

Od wiosny do końca sierpnia w umiarkowanych dawkach. Można stosować gotowe nawozy sztuczne do roślin ozdobnych z liści albo naturalne, np. typu biohumus.

Podlewanie

Oszczędne; chleb świętojański lepiej, by miał za sucho, niż a mokro.

Stanowisko

Koniecznie słoneczne. Najlepiej rośnie w pomieszczeniach z dużymi oknami.

Rozmnażanie

Z nasion – wysiew kwietniu lub maju (IV-V) do donicy.

Przed siewem nasiona dobrze jest namoczyć aż lekko spęcznieją.

Podczas kiełkowania temperatura w pomieszczeniu powinna być zbliżona do 25 stopni Celsjusza.
Młode roślinki pojawiają się po 5-8 tygodniach.

Wytrzymałość na mróz

Wytrzymuje tylko lekki mróz (do około minus 6 stopni Celsjusza).

Ciekawostki

* Korzenie chleba świętojańskiego wiążą azot z powietrza (jak np. fasola). Dlatego w naturze to drzewo-oaza, wokół którego wyrastają inne rośliny.

* Chleb świętojański jest odporny praktycznie na wszystko: suszę, sól morską, wiatr, spaliny. Radzi sobie nawet na kamienistych glebach. Zabójcze dla szarańczyna strąkowego są duży mróz oraz nadmiar wody.